This post is also available in: English (English)

Nguồn sáng hình sự (Forensics Light Source  – FLS) là thuật ngữ thường được sử dụng để chỉ một hệ thống chiếu sáng ứng dụng trong lĩnh vực pháp y, ví dụ như là đèn laser và đèn cường độ cao.

Đây là thiết bị được các lực lượng thực thi pháp luật sử dụng để tìm kiếm dấu vết hiện trường trong quá trình điều tra hình sự. Đó có thể là phát hiện dấu vân tay trên các loại bề mặt, phát hiện dịch cơ thể, vết máu,…

Cơ bản có thể chia nguồn sáng hình sự ( sau đây sẽ viết tắt là FLS) thành 2 loại, do sử dụng 2 loại nguồn khác nhau: Laser và non-laser.

FLS có thể tạo làm các chứng cứ phát ra huỳnh quang hoặc tăng cường sự tương phản của các chứng cứ trên nền vật liệu.

Sự phát huỳnh quang xảy ra khi FLS phát tiếp xúc với các dấu vết sinh học, chẳng hạn như tinh dịch, nước bọt và nước tiểu.. được các chất lỏng này hấp thụ ánh sáng ở bước sóng cụ thể và sau đó phát ra lại hấp thụ năng lượng dưới dạng ánh sáng ở bước sóng dài hơn.

Ngoài ra, FLS có thể được sử dụng để tăng cường độ tương phản của vết máu trên bề mặt tối, nơi dấu vết không nhìn thấy được bằng mắt thường, chẳng hạn như vết máu.

Độ pha loãng tối đa có thể phát hiện của dấu vết sinh học bằng FLS tương đối thấp hơn so với phương pháp dựa trên hóa học, chẳng hạn như luminol đối với vết máu, trong đó độ pha loãng tối đa có thể phát hiện của vết máu là 1/1000 bằng Polilight®, trong khi độ nhạy của luminol lên tới 1/5000000.

1. Vết máu

Máu khô chưa qua xử lý không cho thấy hiệu ứng huỳnh quang đáng kể nhưng nó có độ hấp thụ cao trong vùng bước sóng ánh sáng rất rộng từ 300- 900nm, bao phủ toàn bộ bước sóng ánh sáng, bao gồm cả tia UV, nhìn thấy (VIS) và tia hồng ngoại.

Do đó, vết máu sẽ xuất hiện như một điểm tối khi nó được phơi chiếu với bất kỳ loại ánh sáng nào. Hầu hết các FLS đều có thể tăng cường độ tương phản của vết máu đối với nền của nó, đặc biệt là trên nền tối. Vết máu sẽ xuất hiện sáng hơn trên nền tối.

Dọc theo vùng hấp thụ cao, dải hấp thụ mạnh nhất xảy ra trong dải hẹp từ 395nm đến 435nm, với độ hấp thụ tối đa ở mức 415nm do sự hiện diện của huyết sắc tố

Best practice: sử dụng nguồn sáng cường độ cao với bộ lọc ánh sáng 395-435nm, khi đó, ngay cả khi nền của vật liệu có cùng độ hấp thụ tại 415nm, thì dưới các dải ánh sáng hẹp liền kề này, vết máu cũng vẫn được nhìn rõ.

2. Tinh dịch

Tinh dịch khô không được xử lý là một chất phát quang rất mạnh, nơi nó sẽ hấp thụ một số bước sóng ánh sáng nhất định (phổ kích thích) và phát lại ở bước sóng ánh sáng dài hơn (phổ phát xạ). Kết quả khoa học đã chứng minh rằng phổ phát xạ của vết tinh dịch bao phủ vùng 400nm-700nm với phổ kích thích được đo bằng 300-480nm.

Do đó bằng cách sử dụng ánh sáng kích thích với bước sóng nhất định với kính hoặc bộ lọc thích hợp, vết tinh dịch có thể được quan sát rõ ràng do hiệu ứng phát quang của tinh dịch. Kính được sử dụng để lọc bước sóng kích thích mạnh và chỉ cho phép bước sóng phát xạ đi qua.

Trong 1 thí nghiệm liên quan, hiệu ứng huỳnh quang tốt nhất của vết tinh dịch được tìm thấy ở bước sóng 420nm và 450nm, được quan sát bằng mắt người qua kính bảo hộ màu cam.

Ngoài ra, vết tinh dịch sẽ xuất hiện dưới dạng vết màu vàng lục khi tiếp xúc với chùm tia màu xanh lá cây liên tục ở bước sóng 532nm. Khi đó các vết tinh dịch được quan sát thông qua một kính bảo hộ laser màu cam ngăn chặn bước sóng 532nm.

3. Nước bọt

Vết nước bọt khô hầu như không màu và khó phát hiện bằng mắt thường. Vết nước bọt thể hiện hiệu ứng huỳnh quang nhưng ở cường độ thấp hơn so với tinh dịch, nó có thể được phát hiện bằng mắt thường khi tiếp xúc với tia UV, nơi nó sẽ xuất hiện màu trắng xanh, nhưng điều này sẽ không phân biệt nó với các vết bẩn khác.

Ngoài ra, phát quang UV-UV, trong đó bước sóng kích thích ở UV ngắn (266nm) và bước sóng phát xạ ở UV dài, đã được báo cáo là có thể phát hiện vết nước bọt. Vết nước bọt cũng có thể được phát hiện dưới bước sóng kích thích 450nm bằng kính lọc màu cam hoặc bộ lọc nhiễu 555 nm, là bộ lọc sử dụng hiệu ứng nhiễu để truyền ánh sáng bước sóng 555nm và phản xạ các bước sóng khác.

Độ tương phản tối ưu của vết nước bọt trên nền bông trắng đạt được khi sử dụng bước sóng kích thích 470nm với bộ lọc nhiễu 555nm, trong khi vết nước bọt cũng có thể phát hiện được bằng mắt người bằng cách sử dụng bước sóng kích thích khác với kính hoặc bộ lọc màu khác nhau, chẳng hạn như 415nm với kính lọc màu vàng hoặc bộ lọc nhiễu 555nm; 470nm với bộ lọc nhiễu 530nm; 490nm với bộ lọc nhiễu nhiễu 555nm và 405nm với bộ lọc nhiễu nhiễu 555nm.

Hơn nữa, vết nước bọt dường như là vết màu trắng mỏng khi tiếp xúc với bước sóng kích thích 450nm và được nhìn bằng kính bảo hộ màu cam. Bên cạnh đó, vết màu vàng được quan sát thấy khi vết nước bọt tiếp xúc với bước sóng kích thích 532nm và được quan sát bằng kính bảo hộ được thiết kế để chặn ánh sáng 532nm.

4. Nước tiểu

Vết nước tiểu rất khó nhìn thấy vì bản chất của nước tiểu, nơi những vết bẩn này sẽ bị pha loãng trên bề mặt vải. Trên thực tế, vết nước tiểu thể hiện hiệu ứng huỳnh quang khi tiếp xúc với tia UV, nhưng màu sắc của vết bẩn có thể thay đổi khi có các chất bất thường, chẳng hạn như glycosuria.

Các thí nghiệm chứng minh rằng nước tiểu có thể phát hiện được bằng mắt người dưới bước sóng kích thích 415nm với kính màu vàng, bước sóng kích thích 450nm với kính màu cam và bước sóng kích thích 505nm với kính đỏ.

Bên cạnh đó, khi vết nước tiểu được kích thích và nhìn dưới kính bảo hộ chặn ánh sáng 532nm, vết bẩn xuất hiện dưới dạng vết màu vàng nhưng đậm hơn so với nước bọt.

—————–

Một trong những vấn đề cơ bản để đảm bảo sự thành công của việc phát hiện các bằng chứng sinh học thông qua FLS là việc nó phải tạo ra cường độ ánh sáng cao. Hầu hết các FLS có cường độ thấp hơn không phù hợp để phát hiện nước tiểu do ánh sáng phát ra yếu. Bên cạnh đó, các chất khác nhau có bước sóng kích thích khác nhau sẽ giúp phát hiện tốt nhất các dấu vết này.

Việc sử dụng các FLS cường độ cao với dải bước sóng rộng và điều chỉnh được giúp phát hiện tốt các dấu vết máu, tinh dịch, nước tiểu và nước bọt thông qua các kính lọc ánh sáng phù hợp.

Ví dụ: Polilight với 2 dòng SP: PL400 và PL500 với đèn có công suất tối thiểu 400W

Trong khi đó, việc sử dụng các FLS với các nguồn sáng laser có cường độ cao và băng thông hẹp lại cho kết quả khả quan với tinh dịch, nước bọt và các vết bẩn có chứa đường. Các hệ thống FLS bằng Laser thông thường cũng đắt và cồng kềnh hơn các hệ thống non-laser.

Một vấn đề khác, đó là vết máu không thể nhìn thấy được thông qua hệ thống laser bước sóng 532nm với kính lọc tương ứng. Sự tương phản giữa các vết máu với nền không thể được tăng cường vì các vết máu hấp thụ hoàn toàn ánh sáng từ laser và ánh sáng phản chiếu từ nền bị chặn bởi kính bảo hộ. Lưu ý rằng bước sóng này được phần lớn các hệ thống FLS sử dụng laser ứng dụng. Do đó, nếu khách hàng có yêu cầu về việc phát hiện vết máu, việc sử dụng hệ thống FLS với cường độ ánh sáng cao gần như là bắt buộc.

Dưới đây là bảng báo cáo thử nghiệm 1 số FLS nổi tiếng để phát hiện các mẫu dấu vết sinh học khác nhau trên các vật liệu khác nhau:

Đối với vết máu:

Đối với vết tinh dịch:

Đối với vết nước bọt:

Đối với vết nước tiểu:

Hiện tại, Công ty Cổ phần Đầu tư và Công nghệ HTI đang cung cấp sản phẩm nguồn sáng hình sự chất lượng cao với mức giá thành phù hợp, đem lại những kết quả thu thập dấu vết hiện trường giá trị cho các lực lượng kỹ thuật hình sự của Việt Nam hiện nay.

Xem chi tiết tại: Nguồn sáng hình sự cầm tay